Türk Edebiyatının Dönemleri

1. İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

a. Sözlü Edebiyat
b.Yazılı edebiyat

2.İslami Devir Türk Edebiyatı

a.Klasik Türk Edebiyatı
b. Türk Halk Edebiyatı ( Anonim Halk Edebiyatı, Dini- tasavvufi Halk Edebiyatı, Aşık Tarzı Halk Edebiyatı)

Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı

a. Tanzimat Devri Türk Edebiyatı
b. Edebiyat-ı Cedide ( Servet-i Fünûn ) Edebiyatı
c.Fecr-i Âti Edebiyatı
d.Millî Edebiyat
e.Milli Mücadele Dönemi Edebiyatı
f.Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı( 1940 Yılına Kadar Türk Edebiyatı, Son Dönem Türk Edebiyatı)

1. İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı


(M.Ö. 5. YÜZYIL – M.S. 10. / 11. YÜZYIL)

10. ve 11. yüzyıllar, Türk milletinin sosyal, siyasal ve kültürel hayatında oldukça önemli yüzyıllardır. Çünkü, bu dönemde millet, yeni bir uygarlığın içinde kendini bulur. “Bozkır” (Göçebe kültür = yarı göçebe kültür = atlı kültür) uygarlığından “Site” (Şehir kültürü = yerleşik hayat) uygarlığına geçiş dönemlerinin yaşandığı bu yüzyıllarda milletin hayatında önemli değişiklikler görülür.

Bu değişiklikler içinde dil ve edebiyat da bulunur. Bu nedenle, ilk yazılı belgelerin görüldüğü M.Ö. 5. yüzyıl ile M.S. 10. yüzyıl arasındaki dönemde oluşturulan edebiyat ürünlerinin içinde bulunduğu döneme “İslamiyet’ten Önceki Türk Edebiyatı” adı verilmektedir.

Türk Edebiyatı’nın ilk ana dönemi olarak kabul edilen bu yüzyıllarda oluşturulan edebî eserlerimizi, kendi arasında iki alt bölüme ayırmaktayız.

a. Sözlü Edebiyat

Destan, koşuk, sagu, atasözleri (savlar) bu dönem ürünleridir. Koşuklarda aşk ve doğa, sagularda ölüm, destanlar da ise kahramanlık konuları işlenmiştir. Bunlarda nazım birimi dörtlük, ölçü ise hece ölçüsüdür.

Ulusal Türk Destanları:

Saka Türklerinin Destanları: Alp Er Tunga Destanı ve Şu Destanı.

Hun Türklerinin Destanı: Oğuz Destanı (Oğuz Kağan Destanı).

Göktürklerin Destanları: Bozkurt Destanı, Ergenekon Destanı.

Uygur Türklerinin Destanları: Türeyiş Destanı, Göç Destanı.

Bunların çoğu ise, millî ölçümüz (veznimiz) hece ile düzenlenmiş manzume eserlerdir. Düz yazı (nesir) hâlinde düzenlenmiş olanlarda bile manzume ahengini görmek mümkündür.

B. Yazılı Edebiyat

Türklere ait en eski metinler 8. yy. ürünleri olan Göktürk Yazıtları’dır. Bu yazıtlar ilk olarak 1893 yılında Danimarkalı bilgin Thomsen tarafından okunmuştur. Bu dönemde Göktürkçe ve Uygurca kullanılmıştır.

Göktürk Dönemi : Göktürk Anıtları = Orhun Abideleri
Uygur Dönemi :Uygur Türkçesi ile yazılmış metinler